Cilt: 6 Sayı: 1, 27.08.2023

Yıl: 2023

Araştırma/İnceleme Makaleleri

Binlerce yıllık felsefi bilgi ile sürekli gelişen ve yeni bir formata bürünen bilimsel bilginin birbirine entegre edilmesi, yaşadığımız çağda insan ve evrenin doğasını bütünlüklü bir şekilde anlayabilmemiz için bir zorunluluk haline gelmiştir. Kadim felsefi bilginin merkezinde bulunan insan ve insanı oluşturan zihin, bilinç, zeka ve farkındalık gibi olgular geçmişte olduğu gibi bugün de kritik bir rol üstlenmeye devam etmektedir. Lakin bu olgulara karşılık gelen kavramlar, bugün farklı tartışma alanlarında farklı anlamlarda kullanılmakta ve bu durum ortak bir zihinsel paradigmanın oluşmasını engellemektedir. Bu da içinde bulunduğumuz kavramsal karmaşa ortamının düzenlenerek bir anlam uzlaşımının sağlanması gerekliliğini ortaya koymaktadır.

 

Yapay zeka ve zihin felsefesi alanlarında İngilizcede üretilen kavramlar ile Türkçe literatürde üretilen kavramlar arasında bir mutabakatın sağlanması da artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu iki alanın Türkiye’de yeni tanınan alanlar olmaları ve özellikle İngilizcede bu alanlarda üretilen düşünce ve bilgi birikiminin büyüklüğü de dikkate alındığında, her iki dilde üretilmiş düşünce ve bilgi birikimi arasında kavramsal köprülerin kurulması gerekliliği de aşikardır. Aynı epistemik geçişkenliğin elbette Türkçe ile diğer yabancı diller arasında da kurulması gerektiği ortadadır.

 

Bugün yapay zeka ve bilişsel bilimlerle bu bilimlere temel teşkil eden sinirbilim, psikoloji, antropoloji, bilgisayar bilimleri ve dilbilim gibi disiplinler, pratik alana yönelik çalışmalarını temellendirebilmek için kuramsal bir alt yapıya ihtiyaç duymaktalar. Başka bir ifadeyle, kuramsal bir çerçeve olmaksızın örneğin yapay zeka çalışmalarının ne verimli bir şekilde ilerlemesi ne de başarıya ulaşması mümkündür. Söz konusu kuramsal alt yapının da ancak felsefi bir paradigma içinde felsefi kavram ve teorilerle inşa edilebileceği ortadadır. MetaZihin, bu teorik alt yapının sunulmasına ve felsefenin bu disiplinler ile metafizik ve epistemik anlamda geçişken ve etkileşimli bir ilişki kurmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

 

Felsefenin farklı alanlarındaki pek çok çetrefilli problemin çözümü ya da bu problemlere yönelik farklı yaklaşımların üretilebilmesi, belli kritik noktalarda, zihin, bilinç ve farkındalık gibi olguların daha kapsamlı ve derinlikli bir şekilde anlaşılmasını zorunlu kılmaktadır. İnsan varoluşunun felsefede ele alınan birçok konunun temelinde ve birçok problemin kökeninde yer aldığı göz önüne alındığında; zihin, bilinç, farkındalık ve zeka gibi unsurlar, insan varoluşunun hem en temel hem de çözümlenmesi en zor bileşenleri olarak felsefenin merkezi sorunlarını şekillendirmektedir. Öte yandan bugün yapay zeka, insanoğlunun evrende sahip olduğu ayrıcalıklı ve üstün konumun hem bir sonucu hem de bir tehdidi olarak görülmekte; bu motivasyonla yapay zeka üzerine yapılan teknik ve teorik çalışmalar giderek artmakta ve bu çalışmalar sadece felsefe alanında değil, etik, siyaset, hukuk, ekonomi, sosyoloji ve psikoloji gibi alanlarda da ikilemlere yol açacak şekilde ciddi sonuçlar yaratmaktadır. MetaZihin, yapay zekanın tüm bu yansımalarının tartışılacağı önemli bir platform olmayı da başlıca gayeleri arasında görmektedir.

Bugün yapay zeka ve zihin felsefesi araştırmaları küresel çapta ivmelenerek önem kazanırken, her alanda kendisini geliştirmek isteyen ve buna şiddetle ihtiyaç duyan Türkiye’de, bu alandaki araştırmaların şu an için yetersiz ve istenilen düzeyin epey gerisinde olduğu ortadadır. MetaZihin, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu bu kuramsal zeminin oluşmasına destek vermeyi, bu alanın problematiklerini Türkiye’de bilinir ve tartışılır hale getirmeyi ve ilgili uluslararası literatüre yeni, özgün ve nitelikli çalışmalar kazandırmayı hedeflemektedir. Son yıllarda konuyla yakından ilgilenen araştırmacı, akademisyen ve lisansüstü öğrenci sayısındaki artış dikkate alındığında, alanın ilgilileri için hem bir literatür ve kaynak sunma hem de üretilen eserlerin paylaşılabileceği bir platform oluşturma amacı da bu derginin merkezi misyonları arasındadır.

 

MetaZihin dergisi bu minvalde, Türkiye’de ve uluslararası alanda, yapay zeka ve zihin felsefesi üzerine yapılmış çalışmaları bir araya getirme amacı gütmekte; yapay zeka ve zihin felsefesi alanında yapılan çalışmalara yönelik bilimsel ve felsefi bakış açılarını aynı potada buluşturmayı hedeflemekte ve böylelikle her iki alana da nitelikli bir katkı sağlamayı amaçlamaktadır.    


1. Makale Yazım Kılavuzu

Gönderilen çalışmalar, Microsoft Office Word şablonu formatında hazırlanan aşağıdaki "makale şablonuna" göre düzenlenmiş olmalıdır. Lütfen şablonu indirerek çalışmanızı bu şablonun içine yerleştiriniz ve sonra derginin ana sayfasından "Makale Gönder" butonu ile dergiye yükleyiniz:

Makale Yazım Kılavuzu / Şablonu (Word File) [Tüm çalışma türleri için]



2. Atıf ve Kaynakça Düzenleme Kılavuzu

Gönderilen bir çalışmanın içinde yapılan bütün atıflar ve çalışmanın sonunda yer alan Kaynakça bölümü aşağıda linki verilen kılavuza göre düzenlenmelidir:

Atıf ve Kaynakça Düzenleme Kılavuzu (PDF) [Tüm çalışma türleri için]

PDF dosya için tıklayınız.

MetaZihin: Yapay Zeka ve Zihin Felsefesi Dergisi (kısa adıyla MetaZihin), yayın etiğini en yüksek standartlarda uygulamayı ve aşağıda benimsenen etik ilkelere uymayı taahhüt eder. Bu ilkeler Committee on Publication Ethics (COPE), Council of Science Editors (CSE), World Association of Medical Editors (WAME) ve International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) adlı kuruluşların dergi editörleri için geliştirdikleri kılavuz ve öneriler temel alınarak hazırlanmıştır.

Yayın etiği kapsamında MetaZihin’in tüm paydaşlarının etik sorumlulukları taşıması beklenmektedir. Bu kapsamda MetaZihin, COPE tarafından hazırlanan Yürütme Kılavuzu (Code of Conduct) ile Şeffaflık İlkeleri ve Uygulama Kılavuzu’nu (Principles of Transparency and Best Practice) izlemeyi taahhüt eder. Editörler için COPE Kılavuzu’nun (COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors) izlenmesi editörlerin görevi kapsamında olup Hakemler için COPE Etik Kılavuzu’nun (COPE Ethical Guidelines for Peer Reviewers) izlenmesi de dergi hakemlerinin sorumlulukları arasındadır.

MetaZihin’de uygulanan yayın süreçleri, bilginin tarafsız ve saygın bir şekilde geliştirilmesini ve dağıtılmasını amaçlar. Bu doğrultuda uygulanan süreçlerin, yazarların ve yazarları destekleyen kurumların ortaya koyduğu çalışmaların kalitesini doğrudan artırması beklenmektedir. Hakemli çalışmalar bilimsel yöntemi somutlaştıran ve destekleyen çalışmalardır. Bu noktada sürecin tüm paydaşlarının (yayıncı, editörler, hakemler, yazarlar, okuyucular ve araştırmacıların) etik ilkelere yönelik standartlara titizlikle uyması beklenmektedir.

1. BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİNE AYKIRI EYLEMLER

A. Temel İhlaller
(1) İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek.
(2) Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak.
(3) Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek.
(4) Tekrar Yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atanma ve yükseltilmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak.
(5) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atanma ve yükseltilmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak.
(6) Haksız Yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek.

B. Diğer İhlaller
(1) Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek.
(2) Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak.
(3) İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek.
(4) İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda ve diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak.
(5) İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak.
(6) Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak.
(7) Dayanaksız, yersiz ve kasıtlı olarak etik ihlal isnadında bulunmak.
(8) Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak.
(9) Araştırma ve deneylerde, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek.
(10) Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak.
(11) Araştırma ve deneylerde mevzuatın veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak.
(12) Araştırmacılar ve yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlüğüne uymamak.
(13) Bilimsel çalışmalarda, diğer kişi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliliğine riayet etmemek ve korunmasını sağlamamak.
(14) Akademik atanma ve yükseltilmelerde bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak.
(YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi, Madde 4).

C. MetaZihin’de Yayımlanabilmesi için Etik Kurul İzni Gerektiren Araştırmalar
(1) Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar.
(2) İnsan ve hayvanların (materyal ve veriler dâhil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanıldığı araştırmalar.
(3) İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar.
(4) Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar.
(5) Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif (geriye dönük) çalışmalar.

D. MetaZihin’de Değerlendirmeye Alınacak Çalışmaların İlintili Yükümlülükleri
(1) Olgu sunumlarında Aydınlatılmış Onam Formu’nun alındığının belirtilmesi.
(2) Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi.
(3) Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi.
(4) Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgilere (kurul adı, izin tarihi ve sayı numarası) yöntem bölümünde ve ayrıca çalışmanın ilk/son sayfasında yer verilmesi. Ayrıca olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye çalışmada yer verilmesi.

2. PAYDAŞLARIN SORUMLULUKLARI
Paydaş ve okuyucuların, MetaZihin’de yayımlanan çalışmalarda gördükleri bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin durumları metazihindergisi@gmail.com e-posta adresine bildirmeleri memnuniyetle karşılanır.

A. Editörlerin Sorumlulukları
Dergi editörleri ve editör yardımcıları; COPE tarafından hazırlanan Yürütme Kılavuzu ve Dergi Editörleri İçin En İyi Uygulama Kılavuzu’nu (Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors) izleyerek aşağıdaki sorumlulukları üstlenir. Yayın etiğinin kötüye kullanımı ya da ihlali ile ilgili olası durumlarda COPE tarafından geliştirilen Yayın Etiği Akış Şemalarını (Flowcharts) izleyerek süreçleri yürütür.
(1) Tarafsızlık ve Yayıncıya Ait Özgürlük: Editörler gönderilen çalışma önerilerini derginin kapsamına uygun olması ve çalışmanın önemi ve orijinalliğini dikkate alarak değerlendirir. Editörler, çalışma önerisini sunan yazarların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken, uyruk veya politik görüşlerini dikkate almazlar. Düzeltme ya da yayımlama kararına dergi editör kurulu dışında diğer kurumlar etki edemez. Editörler, yayımlanan sayıların okuyucuya, araştırmacıya, uygulayıcıya ve bilimsel alana katkıda bulunmasına ve özgün nitelikte olmasına özen gösterir.
(2) Bağımsızlık: Editörler bir çalışmayı kabul etmek ya da reddetmek için tüm sorumluluğa ve yetkiye sahiptir. Baş editör; yazarlar, editörler ve hakemler arasında çıkar çatışmasına izin vermez. Hakem atama konusunda tam yetkiye sahiptir ve dergide yayımlanacak çalışmalarla ilgili nihai kararı vermekle yükümlüdür. Editörler, (Editör ve Yardımcı Editörler) ile yayıncı arasındaki ilişki editör bağımsızlığı ilkesine dayanmaktadır. Editörler ve yayıncı arasındaki yazılı anlaşmaya göre, editörlerin tüm kararları yayıncıdan ve dergi sahibinden bağımsızdır. Editörler, dergi politikası, yayım kuralları ve seviyesine uymayan eksik ve hatalı araştırmaları hiçbir etki altında kalmadan reddeder.
(3) Gizlilik: Editörler gönderilen bir çalışmayla ilgili bilgileri; sorumlu yazar, hakemler ve yayın kurulu dışında başka herhangi biriyle paylaşmaz. En az iki hakem tarafından değerlendirilen çalışmaların çift taraflı kör hakemlik sistemine göre değerlendirilmesini sağlar ve hakemleri gizli tutar.
(4) Bilgilendirme ve Görüş Ayrılıkları: Editörler ve yayın kurulu üyeleri, yazarların açık yazılı izni olmaksızın kendi araştırma amaçları için sunulan bir çalışmada yayımlanmamış bilgileri kullanmazlar. Editörler, kabul ya da reddettiği çalışmalarla bağlantılı olarak çıkar çatışması içinde olamazlar.
(5) Basım Kararı: Editörler, yayımlanmak üzere kabul edilen tüm çalışmaların, alanında uzman olan en az iki hakem tarafından hakem değerlendirmesine tabi tutulmasını sağlar. Editörler, dergiye gönderilen çalışmalardan hangi eserin yayımlanacağına, söz konusu çalışmanın geçerliliğine, araştırmacılar ve okurlar için önemine, hakemlerin yorumlarına ve ilgili yasal koşullara göre karar vermekten sorumludur. Editörler, çalışmaları kabul etme ya da reddetme sorumluluk ve yetkisine sahiptir. Dolayısıyla sorumluluk ve yetkisini yerinde ve zamanında kullanmak zorundadır.
(6) Etik Kaygılar: Editörler, MetaZihin’e yayımlanması için gönderilen veya halihazırda yayımlanmış bir çalışmaya ilişkin etik kaygılar ortaya çıktığında tedbirler alır; fikri mülkiyet haklarından ve etik standartlardan ödün vermeden iş süreçlerini devam ettirirler. Yayımlandıktan yıllar sonra ortaya çıksa bile, bildirilen her etik olmayan yayımlama davranışı editörler tarafından incelenir. Editörler, etik kaygılar oluşması durumunda COPE tarafından belirlenen ilgili Yayın Etiği Akış Şemasını (Flowchart) takip eder. Etik sorunların önemli olması durumunda düzeltme veya geri çekme işlemi uygulanabilir veya konu ile ilgili endişeler dergide yayımlanabilir.
(7) Dergi Kurullarıyla İş birliği: Yayın kurulu; editörler, editör yardımcıları ve alan editörlerinden oluşur. Editörler, yayın kurulu ve danışma kurulu üyelerinin tümünün yayın politikalarına ve yönergelerine uygun olarak süreçleri ilerletmesini sağlar. Yayın kurulu ve danışma kurulu üyelerine yayın politikaları hakkında bilgi verir. Yayın kurulu ve danışma kurulu üyelerinin çalışmaları bağımsız olarak değerlendirmesini sağlar. Yeni kurul üyelerine değerlendirmelerinde katkıda bulunabilir ve uygun şekilde karar verilmesini sağlar. Değerlendirme için alan editörlerine, danışma kurulu üyelerine ve hakemlere uzmanlıklarına uygun çalışmalar gönderir. Yayın kurulu ve danışma kurulu üyeleri ile düzenli olarak iletişime geçer. Yayın politikaları ve dergi gelişimi için yayın kurulu ile düzenli toplantılar yapar.

B. Yazarların Sorumlulukları
(1) Raporlaştırma Standartları: Çalışmanın etik kurallara uygunluğu yazarların sorumluluğundadır. Yazarlar, yapılan çalışmanın ve sonuçların doğru bir şekilde sunulmasını ve ardından çalışmanın öneminin objektif bir şekilde tartışılmasını sağlar. Çalışma yeterli detay ve referans içermelidir.
(2) Veri Erişimi ve Saklama: Yazarlar, çalışmanın ham verilerini saklamalıdırlar. Gerektiğinde, dergi tarafından talep edilmesi durumunda bu veriler editör incelemesi için sunulmalıdır.
(3) Özgünlük ve İntihal: Yazarlar tamamen orijinal eserler sunmalıdır. Yazarlar eserlerinde başkalarının çalışmalarını veya sözlerini kullanmışlarsa, bu uygun şekilde alıntılanmış olmalıdır. Yazarlar veri kullanımında, kaynaklara başvurmada ve atıf yapmada yanlı, eksik ve/veya gerçeğe uygun olmayan yollar izleyemezler. İntihal, tüm biçimlerinde etik olmayan yayıncılık davranışını oluşturur ve kabul edilemez. Bu nedenle MetaZihin’e gönderilen tüm çalışmalar için benzerlik oranı raporu istenmektedir. MetaZihin’de tablo, şema, resim ve şekil gibi telifli materyaller ancak geçerli izin ve telif onayı ile yayımlanır; bu izin ve telif onayını alma sorumluluğu yazarlara aittir. Çalışmanın kaynakça bölümünde çalışma içinde atıf yapılmamış bir kaynağa yer verilmemelidir. Çalışmada yararlanılan tüm kaynakların, doğru ve gerçeğe uygun bir biçimde hem metin içinde hem de kaynakçada belirtilmesi yazarın sorumluluğudur.
(4) Birden Çok, Tekrarlanan, Yedekli veya Eşzamanlı Gönderim / Yayın: Yazarlar gönderdikleri çalışmanın özgünlüğünü teminat altına almalıdır. Çalışmanın daha önce herhangi bir yerde, herhangi bir dilde yayımlanmadığı ya da yayımlanmak üzere değerlendirmeye alınmış olmadığını beyan etmelidirler. Yazarlar, başka bir dergide daha önce yayımlanmış bir çalışmayı değerlendirilmesi için göndermemelidir. Bir çalışmanın birden fazla dergiye eşzamanlı olarak sunulması etik olmayan yayıncılık davranışıdır ve kabul edilemez.
(5) Yazarlık Ölçütleri
(a) Sadece yazarlık kriterlerini yerine getiren kişiler, çalışmanın yazarlar bölümünde yazar olarak listelenmelidir. Yazarlık ölçütleri şu şekildedir: (i) Tasarım, uygulama, veri toplama veya analiz aşamalarına katkı sağlamak, (ii) çalışmayı hazırlamak veya önemli derecede entelektüel katkı sağlamak veya eleştirel olarak revize etmek, (iii) çalışmanın son halini görmek, onaylamak ve yayımlanması amacıyla teslim edilmesini kabul etmek. Sorumlu yazar, tüm yazarların (bu üç ölçütün tamamını sağlayan bireylerin) yazar listesine dâhil edilmesini sağlamalı ve yazarların çalışmanın son halini gördüklerini ve yayımlanmak üzere sunulmasını kabul ettiklerini beyan etmelidir. Yazarların çalışmanın yazarlar bölümündeki isim sıralaması ortaklaşa verilen bir karar olmalıdır.
(b) Yazarlık için yeterli ölçütleri karşılamayan ancak çalışmaya katkısı olan tüm bireyler “teşekkür/bilgiler” kısmında sıralanmalıdır. Sadece teknik destek sağlayan, yazıma yardımcı olan, finansal destek veya materyal desteği sunan kişiler buna örnek olarak verilebilir.
(6) Beyan ve Çıkar Çatışmaları: Yazarlar, mümkün olan en erken aşamada (genellikle çalışmanın gönderimi sırasında bir bildirme formu sunarak ve çalışmaya bir beyan ekleyerek) varsa çıkar çatışmalarına işaret etmelidir. Çalışmanın ortaya çıkmasında kullanılan tüm mali destek kaynakları (varsa hibe/fon numarası veya diğer referans numaraları da dahil olmak üzere) beyan edilmelidir.
(9) Yayımlanan Eserlerde Bulunan Temel Hatalar: Yazarlar yayımlanan çalışmalarında önemli bir içerik yanlışlığı veya basım hatası bulduklarında, dergi editörlerini derhal bilgilendirmek, ilgili içerik yanlışlığı veya basım hatasının düzeltilmesi veya gerekliyse çalışmanın yayımdan çıkarılması için dergi editörleriyle tam iş birliği yapmakla yükümlüdür. Aynı yükümlülük, içerik yanlışlığının veya basım hatasının üçüncü taraflardan öğrenilmesi durumunda da geçerlidir.

C. Hakemlerin Sorumlulukları
Dergi hakemleri COPE tarafından hazırlanan COPE Etik Kılavuzu’nu (COPE Ethical Guidelines for Peer Reviewers) izleyerek aşağıdaki sorumlulukları üstlenir.
(1) Editör Kararlarına Katkı: Hakemler, değerlendirmeleriyle editörlerin doğru karar almalarına yardımcı olur. Değerlendirdikleri çalışmalardaki telif hakkı ihlali, intihal vb. tüm etik ihlalleri gecikmesizin editörlere bildirir.
(2) Sürat: Hakemler kendilerine verilen süre içinde değerlendirmelerini tamamlarlar. İlave süre isteyen hakemlere, derginin yayın aciliyeti ölçüsünde ek süre verilebilir. Kendisine verilen sürede değerlendirmesini tamamlayamayacağını düşünen veya ilgili çalışmayı değerlendirmek için uygun kişi olmadığını düşünen hakemler gecikmesizin editöre bu durumu bildirir; böylelikle editörün çalışmaya yeni bir hakem atamasını sağlamış olur.
(3) Gizlilik: Hakemler kendilerine gönderilen bir çalışmanın gizli bir belge olduğunu kabul eder ve çalışmayla ilgili tüm bilgileri gizli tutar. Editör tarafından yetkilendirilmedikçe çalışmanın herhangi bir içeriğini üçüncü kişilerle paylaşmaz ve tartışmaz. Bu durum hakemlik davetini reddeden hakemler için de geçerlidir.
(4) Tarafsızlık Standartları: Hakemler değerlendirmelerinde yüzde yüz tarafsız bir tutum izler. Değerlendirmelerinin bilimsel nitelikte olmasına özen gösterir ve yazarın çalışmayı geliştirebilmesini öncelikli amaç edinir. Hakemler sadece çalışmanın kendisini değerlendirir; yazarların kişiliklerine veya mesleki yeterliliklerine yönelik yorumlarda bulunmaz.
(5) Kaynakların Kabulü: Hakemler, çalışmanın doğrudan ilintili olduğu ama çalışmanın atıfta bulunmadığı kaynaklara değerlendirmelerinde işaret eder. Ayrıca çalışma ile dikkat çekici bir biçimde benzerlik taşıyan başka çalışmaların varlığını da editörlere bildirir.
(6) Çıkar Çatışmaları: Hakem ile değerlendirme konusu çalışmanın paydaşları arasında çıkar çatışması olması durumunda, hakem gecikmesizin durumu editöre bildirir ve çalışmayı değerlendirme görevinden çekilir.

3. İNTİHAL POLİTİKASI
(a) MetaZihin, yayımlanmak üzere gönderilen çalışmaları intihal programları aracılığıyla kontrol eder. İntihal oranı (kaynakça hariç olmak üzere) yüzde 15’in üzerinde olan çalışmalar değerlendirmeye alınmaz ve yazarına iade edilir. Sürecin herhangi bir aşamasında gerekli görüldüğünde çalışma yeniden kontrol edilebilir. Dergide yayımlanmış bir çalışmanın intihal içerdiği tespit edilirse yayın kurulu çalışmayı yayımdan geri çekme, durumu yazarın çalıştığı kurumdaki ilgili mercilere bildirme ve ilgili diğer işlemleri başlatma hakkını kendinde saklı tutar.
(b) Telif hakkı ihlali, sahtecilik (düzmece veya manipüle edilmiş veri kullanımı), çarpıtma (tahrif edilmiş veri kullanımı), uygunsuz insan ve hayvan materyali kullanımı, tekrar yayım, haksız yazarlık, vb. ihlaller içeren çalışmalar dergide yayımlanmaz. Bu tür ihlallerin varlığı yayımdan sonra tespit edilirse yayın kurulu çalışmayı yayımdan geri çekme hakkını kendinde saklı tutar; söz konusu durum ilgili mercilere rapor etme sorumluluğunu da üstlenir.

4. KALİTE GÜVENCESİ
Editörler; dergide yayımlanan her çalışmanın dergi yayın politikalarına ve uluslararası akademik dergi yayımcılığı standartlarına uygun olarak yayımlanmasını sağlar. Bu kapsamda etik ilkelere uygun olmayan ve uygun hale getirilemeyecek olan herhangi bir çalışma tüm süreçlerden çıkarılır. Buna yayımdan sonra tespit edilen kural dışılık, etik ihlal ve benzeri türden uygunsuzluklar içeren çalışmalar da dâhildir.

5. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI
Editörler; MetaZihin’e gönderilen bir çalışmanın içerdiği işitsel ve görsel materyaller de dahil olmak üzere tüm kişisel verilerin korunmasını sağlar. Dergiye katkı sağlayan taraflara (editörler, hakemler ve yazarlar) talepleri halinde katkılarını gösteren belgeler verilir.

6. OLASI SUİİSTİMAL VE GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMAYA KARŞI ÖNLEM
Editörler, olası suiistimallere ve suiistimal davranışlarına karşı önlem alır. Bu duruma ilişkin şikâyetlerin tespiti ve değerlendirilmesi konusunda titiz ve nesnel bir soruşturma yürütmenin yanı sıra konu ile ilgili bulguları yetkili merciler ile paylaşmak editörlerin sorumlulukları arasındadır.

7. AKADEMİK YAYIN BÜTÜNLÜĞÜ SAĞLAMAK
Editörler; eserlerde ortaya çıkan hataların, tutarsızlıkların veya yanıltma içeren kararların süratle düzeltilmesini sağlar.

8. FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASI
Editörler, yayımlanan tüm çalışmaların fikri mülkiyet haklarını korumak ve olası ihlallerde dergi ve yazar haklarını savunmak, yayımlanan tüm çalışmaların içeriğinin diğer yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmediğinden emin olmak için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

9. YAPILANDIRMACILIK VE TARTIŞMAYA AÇIKLIK
Editörler, dergide yayımlanan eserlere karşı yapılacak eleştirileri dikkate alır ve bu eleştirilere karşı derginin amaç ve kapsamı doğrultusunda yapıcı bir tutum sergiler. Eleştirilen eserlerin yazarlarının cevap verme hakkı bulunmaktadır. Eleştiri-cevap süreçlerinin ardından olumsuz sonuçlar içerdiği anlaşılan çalışmalarla ilgili gerekli tedbirler alınır.

10. ŞİKAYETLER
Editörler; şikâyetleri dikkatlice gözden geçirerek yazarlara, hakemlere veya okuyuculara aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde cevap vermekle yükümlüdür.

11. POLİTİK VE TİCARİ KAYGILAR
Derginin sahibi, yayıncısı ve başka hiçbir siyasi veya ticari unsur editörlerin bağımsız kararlarını etkileyemez.

12. ÇIKAR ÇATIŞMALARI
Editörler, yazarlara ve hakemlere derginin yayın sürecinin bağımsız ve tarafsız bir şekilde yürütülmesini garanti eder ve sağlar.

MetaZihin, gönderilen çalışmalar için makale gönderim ücreti veya makale işlem ücreti talep etmemekte olup tümüyle ücretsiz bir akademik dergidir.